Historie Staatsbestel
Historie Staatsbestel
Eerst een stukje geschiedenis.
De Staat der Nederlanden is niet altijd een koninkrijk geweest.
De Nederlandse monarchie begon pas in 1806 toen Lodewijk Napoleon door Napoleon Bonaparte werd aangesteld als koning van Holland. Zij werd voortgezet in 1813 toen Willem Frederik uit het Huis Oranje-Nassau, een zoon van erfstadhouder Willem V, de titel soeverein vorst der Verenigde Nederlanden aanvaardde.
Na de afscheiding van Spaanse kroon in 1583 tot aan 1813 is Nederland steeds als een staten verbond, een republiek geweest met als hoogtepunt de periode die wij de Gouden Eeuw noemen die duurde van 1583 tot 1712 tot na het eerste stadhouderloze tijdperk toen de regenten niet meer om Willem III heen konden en deze telg uit de bloedlijn Oranje-Nassau tot stadhouder werd benoemd.
De grote namen uit de periode tijdens de 17de eeuw die de republiek dienden zijn Willen van Oranje, Johan van Oldenbarnevelt en de gebroeders de Witt, waarbij zowel Willem van Oranje als Johan van Oldenbarnevelt ‘vader des vaderlands’ werden genoemd.
Pas in 1847 kreeg ons land de eerste Constitutie (Grondwet), welke was opgesteld door de ‘negen mannen’, deels republikeinen, deels oranje gezinden, onder Thorbecke (zie de pagina ‘Opstelling Constitutie’). Hierbij was de invloed van de Verlichting welke een grote invloed op Thorbecke heeft gehad, van groot belang, naast het gewicht van een gezaghebbend onafhankelijkheidsdocument als Het Plakkaat van Verlating uit 1581 (zie de pagina Plakkaat van Verlatinghe).
Op 13 mei 1619 wordt Johan van Oldenbarnevelt op het Binnenhof in Den Haag onthoofd. De terechtstelling wordt door velen gezien als een van de meest tragische gebeurtenissen uit de tijd van de 17de eeuwse Republiek genoemd.
De raadpensionaris, één van de grootste staatsmannen uit de vaderlandse geschiedenis, werd het slachtoffer van een juridisch show proces (feitelijk politiekemoord) door aanhangers van prins Maurits van Oranje, de zoon van Willem van Oranje.
Johan van Oldenbarnevelt was een groot politiek strateeg en heeft ervoor gezorgd dat de Republiek kon uitgroeien tot een onafhankelijke staat. Onafhankelijk van de buurlanden Engeland, Frankrijk en Duitsland, maar zeker ook vrij van de Spanje.
Maurits volgde zijn vader Willem van Oranje op en werd benoemd tot stadhouder van de Staten van Holland en Zeeland toen hij 18 jaar geworden was.
Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt was officieel de adviseur van Maurits, maar wegens zijn grote staat van dienst en bestuurlijke kracht nam hij in samenspraak met de jeugdige Maurits de rol van stadhouder (vergelijkbaar met het huidige minister-presidentschap) voor Maurits waar en werd Maurits bevelhebber van de strijdkrachten.
Deze samenwerking hield lange tijd, op succesvolle wijze stand, totdat religieuze twisten en verschil van inzicht over de organisatie van de strijdkrachten en de strijd tegen de Spaanse overheerser de relatie ruïneerde. Dit leidde uiteindelijk tot het showproces, waarbij van Oldenbarnevelt werd veroordeelt voor hoogverraad en op het Binnenhof te Den Haag werd geëxecuteerd door onthoofding op het schavot.
